Monday, 24 February 2014

Rice of Assam


সেউজী ধৰণী

  
Rice of Assam


Dr. Kishor Kumar Sharma


          Rice is life of Assam as it provide both food and nutritional security to 3 corer population residing in the state. The crop is grown in a wide diverse situation in Assam. It is grown from hill slopes of Karbi Anglong district to deep water areas of Dhemaji district. Assam is also bestowed with rich diversity of rice cultivars. Among them are joha (aromatic), waxy ( bora), Semiwaxy ( Chokuwa) and red bao ( Deep and floating) rice are unique ‘gift of nature’ These rice classes are grown from time immemorial to cater the household needs of the farmers. Cultivators resort to traditional varieties and cultivation practices. By and large there has been no effort to improve the production and productivity of these classes of rice. These orphan classes of rice, however, can become item of commerce both in domestic and international markets. Research back up and sound linkage with institutions concerned in public, private and rice industry are needed to develop products for such niche markets. Therefore, production of these classes of rice and their processing has to undergo sea change to meet the demands of customers in the domestic and international markets.
          More than 40% rice in Assam is grown in fragile environments. Modern technologies based on inputs like HYV and chemical fertilizers have not penetrated to such areas. Hence, farming in these areas is organic in nature from time immemorial. The unattended classes of rice are grown organically by default. Organic products are gaining popularity throughout the globe and fetch premium price. Almost all countries of the world have started to practise and encourage organic farming. Assam can take advantage of the organically produced rice products to fetch high price in the markets elsewhere.

Red Rice:

 Many cultivars in deepwater (bao) situation ( >100cm water depth ), direct seeded ahu rice ( upland and hillrice) and some Sali ( lowland rice) possess red endosperm. Red colour is conferred by anthocyanin pigments. They are rich in micronutrients like iron and zinc, Vitamin A and antioxidents. Bao, ahu and hill rices are invariably grown organically. In 2012, U.S. based Lotus Food Inc. has ordered for 70 q of red bao rice from Dhemaji district through its partner Nature Biofoods Ltd. of Haryana. The demand for such rice was 3000q in 2012-13. Substantial rice growing areas of Dhemaji, Lakhimpur, Sibsagar districts and Majuli river island are very lowlying where no other rice except bao (deepwater and floating) can be grown. Deepwater rice is grown in about 1lakh ha. In Dhemaji alone it is grown in 10000ha of land. Farmers consume them in their daily diet and the excess produce is traded in the local markets. The present price of bao rice in the local market is around Rs.800-900 /q while the Lotus Food Co. fetched Rs. 1500 for a quintal of rice. The Company is ready to fetch higher price if quality of the rice is maintained. Prominent bao cultivars include Amona, Maguri, Kekoa, Jul etc., whose yield potential is not more than 20q /ha. Similar to bao, many other direct seeded ahu cultivars like Rongadoria, Rongaahu, Banglami, Koimurali, Dumai etc and jhum rice grown in hill slopes ( e.g. Dimororu,Maibee) are also red kernelled which could benefit a large segment of the the farmers of the state.

Joha or Aromatic rice :


Joha is a class of rice grown in Assam for its aroma, delicate and excellent taste. It is invariably grown by the Assamese farmers to make desserts such as kheer, payas, pulao and also the normal form. Joha rice is known for its sweet aroma, superfine kernel, good cooking quality and excellent palatability and taste. Except elongation ratio, joha rice of Assam is comparable to highly priced Basmati and other scented rice in India. It is grown in around 20,000ha producing around 30,000MT every year. Joha is sold @ Rs 40-75 in the retail markets. In 2007, the first consignment of 17MT of joha rice was exported to three European countries viz., Germany, U.K. and Switzerland where it was of high demand. But, due to ban on export of non Basmati in 2008, consignment of 33MT was cancelled. However, now the ban has been lifted.
          Kolajoha, Krishnajoha,  Kunkunijoha, Ramphaljoha and Gobindbhog are important and widely grown cultivars in the state. Ketekijoha is the first HYV developed by Assam Agricultural University with high yield potential and aroma.
          The aroma of joha and Basmati is conferred by a chemical called 2-Acetyl -1-Pyrroline. Aroma of a few joha cultivars are comparable to Basmati but the grain type of joha range from short slender to medium slender unlike Basmati which is long slender. The elongation ratio is 1.8 for Basmati while that of joha is 1.4. There is ample scope for export of this non Basmati organic aromatic rice. There is also possibility of expansion of areas under joha rice if marketing is assured. This class of rice has demand in hotels and restaurants and special occasions inside and outside the state.
Waxy rice of Assam:


          Waxy rice is highly valued throughout Asia and has wider acceptability in Europe. Assam is rich in diversity of waxy rice. Among these, glutinous rice known as bora in vernacular is an important class of rice considered to be soft in cooking consistency. It has trace amylose but high amylopectin.. In Chokuwa cultivars, the amylose varies from 15-20%. Important bora cultivars are Jotabora, Malbhogbora, Gandhibora, Khamtibora, Ghewbora, Maubora etc. while Saruchokuwa, Borchokuwa, Bogachokuwa,Parochokuwa are important chokuwa cultivars.
          Bora rice is very sticky and is used for traditional preparations like Pitha, Hurum, Chunga Chaol etc. In 1990, Mumbai based Imami Company procured around 10MT of bora rice and prepared some instant food products like snacks, chips etc. But due to lack of constant supply of good quality grains, the company did not continue with the products.
          Bora rice is also used for preparation of quality rice beers by many communities of Assam. Standardization of process of brew making from bora rice is required to prepare marketable products. Rice beer prepared out of bora rice can ensure growth of brew industry and can get GI registration.
          Rice with amylose content of around 15% is known as chokuwa in vernacular. This class of rice along with bora is used for preparation of ‘soak and eat’ item known as ‘komal chaol’. Preparation of komal chaol needs parboiling and drying before they are stored for future consumption. Such rice can be soaked in water for sometime and can be consumed with milk, curd or curries. Hence, the rice doesn’t need cooking. It can be useful for traveller, military personnel in high altitude, sailors, and even in fast food restaurants. Once the value added products with their recipes are known to the people, both bora and chokuwa will have demand in the markets. In the recent years product of bora and chokuwa rice have entered markets in urban areas of Assam particularly at the time of festivals and occasions.
          High yielding bora varieties have been developed by Assam Agricultural University. There is need to standardization of processing and value addition of the products.
Rice Bran Oil:

          Rice bran oil is the oil extracted from the germ and inner husk of the rice. It is used in cosmetics, confectionaries, shoe cream and polishing compounds. Rice bran is also used for treating diabetes, high blood pressure, high cholesterol, alcoholism, obesity, AIDS, strengthening immune system, improving liver etc. The oil improves cholesterol level by reducing plasma cholesterol and triglycerides.
          Rice bran oil has 30% monounsaturated, 37% polyunsaturated and 25% saturated fatty acids. Rice bran oil has an antioxidant called gamma-oryzanol. The oxidative stability of rice bran oil is equivalent or better than Soybean, Corn, Canola and Safflower.

Ensuring Assam Rice for Export:
          Agriculture in Assam is primarily characterized as a means of subsistence, small investments, small return and source of livelihood for rural household. For commercialization, emphasis has to be given on consumer preferences, value addition and ensuring supply of quality products to the exporters. By and large the farmers of Assam are unorganized and are unaware of the markets demand of their valuable assets. They are also not aware of marketing channels in their locality .Following approaches would ensure continuous supply of products in the markets.

Contract Farming
          Contract farming is a system designed to obtain desired quantity of quality products as per mutually agreed and predetermined prices between farmers and the company or in other words it is a system in which cultivators get commitment from buyers for purchase of his commodity while the buyers is also assured with the supply of the product. Typically, the contractor supplies the farmer with the inputs and technical advice while the farmer supplies land and labour. In case of rice farmers growing bao, bora, chokuwa or joha should be provided with cash/ credits. The farmer is then committed for supply of definite quantity of rice. Provision should also be made for capacity building of the farmers to produce the quality products. Monitoring of rice fields during crop growing season and post harvest operations would ensure quality products.

Formation of Self Help Groups:
          Different SHGs may involve in production, marketing and post harvest activities. Organizing scattered small and marginal farmers into associations/SHGs would not only ensure quality products but also prevent farmers from being exploited

Organic Farming:
          There is a great demand for high quality products and organically grown foods in the International markets and Assam can capitalize on its potential to go for organic farming in a large scale. Large proportion of our rice cultures are organically produced where farmers do not apply external inputs.The Agricultural and Processed Food products Export Development Agency (APEDA) is encouraging rice sector to produce and export organic rice. Return from organic farming could be maximized by careful manipulation of management practices and judicious use of inputs.

Value Addition:
          In the light of globalization and liberalization, quality consciousness of the overseas consumers has been increasing. This needs method of processing to produce attractive and good quality products, rice branding patterns to attract the customers. There is a lot of scope to improve the harvest and post harvest techniques, storage methods, processing technologies and value addition if we have to compete the international markets.

Create awareness on the potential products of rice
           Effort should be made by the Govt/ SAUs to make aware about the potentiality of various classes of rice through trade fares, technology fares or through print and electronic media to public. This will attract interested parties involved in the export of rice and its products. If organized well, private sector participation in the sustenance agriculture for producing, processing and marketing the commodities can be a win-win proposition. It can increase employment in rural areas among the cultivators who has surplus household labourers. Private sector partners provide needed technologies, inputs, extension services and assured markets that reduce risk of small farmers.
          Government agencies of Assam can take initiative to link the growers with appropriate private sectors for contract farming or building confidence amongst the them for the same.

Empowering the farmers
          The growers should be made aware of the quality standards of the products because the international trade is very much stringent on quality standards. Growers should know about the removal of off types in nursery and main fields, harvest and post-harvest operations to ensure purity, moisture status of the grains, milling intensity, packaging and storage procedures. For example, in red rice packs, admixture of white kernelled grains is not desirable. Similarly admixture of non waxy grains with waxy grains of non aromatic grains with aromatic grains are not expected in the international trade
          Training to growers, millers and transporters for cultivation practices, post harvest management and packaging would ensure quality standards and build up confidence amongst the stakeholders.

Registration under GI or PPV & FR
          In the present IPR regime, it is essential to protect the valuable genetic resources which are becoming commodity of trade. Registration under GI or PPV&FR Authority will ensure benefit sharing and prevent illegal infringement. Group of farmers or individual or SHGs or Govt. agencies can take initiative for registration of these classes of rice. Provisions of registration under GI or PPV & FR have provided opportunities to farmers / communities of the region to reap the benefits from the diverse genetic resources being maintained over generations



1 Chief Scientist, Regional Agricultural Research Station, North Lakhimpur- 787 001 Assam, India
For more details please contact Dr Sharma:-
 Mobile: 09435489157:: e-mail: drkksttb@yahoo.co.in


Friday, 21 February 2014

বিজ্ঞানসন্মতভাবে এৰী পলু পালন:: On Eri culture




সেউজী ধৰণী

বিজ্ঞানসন্মতভাবে এৰী পলু পালন





ভৱেশ বৰদলৈ


[এৰী মুগা আৰু পাটসুতাৰে অসমৰ ৰেচম শিল্প গঢ় লৈ উঠিছ এই শিল্প অসমৰ এটি আপুৰুগীয়া শিল্প। পৃথিৱী বিখ্যাত ছাঁতে শুকুৱা মুঠিতে লুকুৱা মুগাৰ বস্ত্র বিচাৰি আজিও বিদেশীসকল অসমলৈ ঢপলিয়াই আহে ৰামায়ণত অসম “পলু পোহা দেশ বুলি উল্লেখ থকালৈ চাই এই উদ্যোগ বা শিল্পৰ অসমৰ কিমান পুৰণি তাক সহজে অনুমান কৰিব পাৰি। কৌটিল্যৰ অর্থশাস্ত্রতো অসমৰ ৰেচম শিল্পৰ বিষয়ে বিস্তৃতভাবে উল্লেখ আছে। সেইদৰে বুৰজ্ঞীৰ পাতত পোৱা যায় যে ১১শ শতিকাত পাল বংশৰ ৰজা ধর্মপালে বৰপেটাৰ তাঁতিকুছিৰ পৰা একুৰি ছটা বোৱনী পৰিয়ালক শুৱালকুছিলৈ আনিছিল। সময়ত সেই শুৱালকুছিতে ৰেচম শিল্পই গা-কৰি উঠে আৰু এছিয়াৰ মানচেষ্টাৰ ৰূপে বিখ্যাত হৈ পৰে। কিন্তু অসমৰ ৰেচম শিল্প আজি মৃতপ্রায় অৱস্থাত। আনকি চৰকাৰী তথ্যতে প্রকাশ পাইছে যে অসমত পাট-মুগা-এৰীৰ উৎপাদন হ্ৰাস পাইছে এনে এক সময়তে যোৱা ৯ ফেব্রুৱাৰী,২০১৪ তাৰিখত মুখ্য মন্ত্রী শ্রীযুত তৰুণ গগৈদেৱে ৰাজ্যৰ প্রথমখন ৰেচম মহাবিদ্যালয়ৰ আধাৰশিলা স্থাপন কৰে নিঃসন্দেহে এয়া ৰাজ্যৰ বাবে সুখবৰ। অসম কৃষি বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধীনত তিতাবৰত স্থাপন হ’বলগীয়া এই মহাবিদ্যালয়লৈ আমাৰ শুভেচ্ছা ৰ’ল এই মহৎ কার্যৰ লগত সংগতি ৰাখি ৰেচম শিল্পবিষয়ক এলানি ৰচনা সেউজী ধৰণী প্রকাশ কৰিবলৈ আয়োজন কৰা হৈছে। ভৱেশ বৰদলৈদেৱে যুগুতাই দিয়া আৰু মৃদল গোস্বামীয়ে ইউনিক’ডলৈ ৰূপান্তৰ কৰা প্রথমখন ৰচনা বিজ্ঞানসন্মতভাবে এৰী পলু পালন পঢ়ুৱৈলৈ আগবঢ়োৱা হ’ল।]


এৰী, মুগা আৰু পাটশিল্পক একেলগে বুজাবলৈ ৰেচম শিল্প কোৱা হয়। এই শিল্প হ’ল অসমৰ অন্যতম কুটীৰশিল্প। দূৰ অতীতৰ পৰাই এইবিধ শিল্পই অসম তথা উত্তৰ-পূৱ ভাৰতৰ গ্রাম্য অর্থনীতিত প্রভাৱ পেলাই আহিছে। শেহতীয়া লোকপিয়লৰ পৰা জনা গৈছে যে অসমত বর্তমান ১.৮ লাখ লোক এই শিল্পৰ লগত জড়িত হৈ আছে। কিন্তু এনে বৃহৎ সংখ্যকলোক জড়িত হৈ থকাৰ পাছতো এই লাভজনক শিল্পৰ পৰা আশানুৰূপ ফল পোৱা নাই। এনে হোৱাৰ অন্যতম কাৰণ হ’ল আমাৰ কৃষকসকলৰ আধুনিক পলু পালনৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা জ্ঞানৰ অভাৱ, যাৰ বাবে অসমৰ এই আপুৰুগীয়া শিল্পবিধৰ প্রসাৰ ঘটাত বাধাগ্রস্ত হৈছে। সেয়ে আমাৰ এই লেখাত এই শিল্পৰ অন্যতম এৰী শিল্পৰ বিজ্ঞানসন্মত দিশটো সর্বসাধাৰণ কৃষকৰ বাবে আগবঢ়োৱা হ’ল।
যিবিধ পলু এৰী শিল্পত ব্যৱহাৰ কৰা হয় সেইবিধক অসমীয়াত এৰী পলু বুলি কোৱা হয়। ইংৰাজী নাম eri silkworm আৰু বৈজ্ঞানিক নাম  Samia ricini (Donovan) অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চলত পোৱা এইবিধ পতংগৰ মথ, লেটা আদিৰ মাজত বহুতো পার্থক্য দেখা যায়। এনেবোৰ পার্থক্যৰভিত্তিত পতংগবিধৰ বহুকেইটা প্রকাৰ চিনাক্ত কৰা হৈছে।



উদাহৰণ স্বৰূপে সচৰাচৰ দেখা বগা বৰণৰ লেটাৰ বিপৰীতে কোকৰাঝাৰ অঞ্চলৰ লেটাৰ বৰণ ৰঙচুৱা ইটাবৰণীয়া। সেইদৰে পাখিৰ বৰণ আৰু পাখিত দেখা ধুনীয়া চিন্হবোৰ অঞ্চলভেদে বেলেগ বেলেগ। এৰীপলুৱে বহুকেইবিধ গছৰ পাত খাদ্য হিচাপে গ্রহণ কৰে যদিও সকলোকেইটা প্রকাৰৰ এৰা( Ricinus communis L,)আৰু কেছেৰু( Heteropanax fragrans (Roxb.) গছৰ পাত মুখ্য খাদ্য। কিন্তু এৰী পালকসকলৰ কোনো নিৰ্দিষ্ট প্ৰণালীবদ্ধ এৰা আৰু কেছেৰুতলী নথকাৰ বাবে তেওঁলোকে বনৰীয়া গছৰ পাত সংগ্ৰহ কৰি এৰী পলু পালন কৰে।
ফলত উন্নত মানৰ পাত উপযুক্ত পৰিমাণে যোগান ধৰিব নোৱাৰে। এনে হ’লে উন্নতমানৰ এৰীসূতা নোপোৱাৰ লগতে আন বহুতো বিজুতিয়ে দেখা দিয়ে। সেয়েহে উন্নতমানৰ এৰা আৰু কেছেৰুতলী স্থাপন কৰি এৰী পলু কিদৰে পালন কৰিব লাগে সেই বিষয়ে পর্যায়ক্রমে তলত উল্লেখ কৰা হ’ল।
১) এৰাগছৰ খেতি পদ্ধতি-
মাটি নিৰ্বাচন: জৈৱিক সাৰযুক্ত ওখ পানী জমা নোহোৱা সমান মাটি এৰা খেতিৰ বাবে উপযোগী।
এৰাগছৰ জাত আৰু বীজ নিৰ্বাচন: পাউদাৰবিহীন ৰঙা জাতৰ সুস্থ আৰু পুৰঠ বীজহে এৰা খেতিৰ বাবে নিৰ্বাচন কৰা উচিত।
এৰাতলী প্ৰস্তুতকৰণ:
ক) মাটিৰা ২-৩ বাৰ দকৈ হাল বাই চহ কৰা উচিত
খ) উক্ত মাটিত ১ x ১ মিটাৰ দূৰত্বত ২৫ x ২৫ x ২৫ ছে:মি: জোখৰ গাঁত খান্দি প্ৰতিটো গাঁতত ১ কি:গ্ৰা: পৰিমাণৰ গোবৰ বা পচন সাৰ মাটিৰ লগত মিহলি কৰি লব ।
গ) পাহাৰৰ এলীয়া মাটিত এই খেতিৰ ব্যৱস্থা কৰিলে কেৱল গাঁত খান্দি পচন সাৰৰ ব্যৱস্থা কৰিব।

বীজ সিঁচাৰ সময় আৰু পদ্ধতি:
ক) এৰা গছৰ বীজ চত –বহাগ আৰু আহিন –কাতি মাহত সিঁচিব লাগে।
খ) আগতে তৈয়াৰ কৰি লোৱা প্ৰতিতো গাঁতত দুটাকৈ বীজ কমেও ২ ছে: মি: দ'কৈ মাটিত পুতিব লাগে।
গ) বীজ সিঁচাৰ পাছত প্ৰয়োজন সাপেক্ষে ২-৩ বাৰ পানী দিব লাগে।
ঘ) বীজ সিঁচাৰ ৭-১০ দিনৰ ভিতৰত অংকুৰিত হয়।
ঙ) অংকুৰণৰ ৩ সপ্তাহৰ পাছত প্ৰতিতো গাঁতত সুস্থ পুলিটো ৰাখি আনটো উভালি পেলাব লাগে।
প্ৰতিপালন:
ক) এৰাতলী বছৰি ৩-৪ বাৰ কোৰ মাৰি ঘাঁহ-বন নিৰাই দিব লাগে।
খ) পুলি গজাৰ ঠিক এমাহৰ পাছত পুলিটোৰ চাৰিওফালে ঘূৰণীয়াকৈ গাঁত খান্দি ইউৰীয়া, এচ এচ পি আৰু এম ও পি ক্ৰমান্বয়ে ১৩ গ্ৰাম, ২৫ গ্ৰাম আৰু ৩ গ্ৰাম জোখত প্ৰতিজোপা গছত প্ৰয়োগ কৰিব।
পাত সংগ্ৰহ:
ক) গোটেই বছৰটোত এজোপা গছৰ পৰা ৪ বাৰ পাত সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি।
খ) পুলি গজাৰ দুই বা আঢ়ৈ মাহৰ পাছত প্ৰথমবাৰ পাত সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি।
গ) প্ৰথম পাত সংগ্ৰহ এক বা ডেৰ মাহৰ অন্তৰে অন্তৰে পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ৰ পাত সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি।



২) কেছেৰু গছৰ খেতি পদ্ধতি
ক) নাৰ্চাৰী পদ্ধতি :
মাটি নিৰ্বাচন: পানী জমা নোহোৱা ওখ মাটি নাৰ্চাৰীৰ বাবে উপযুক্ত।
উপযুক্ত সময়: কেছেৰু নাৰ্চাৰীৰ বাবে ফাগুন –চত মাহ উত্তম সময়।
বীজতলী প্ৰস্তুতিকৰণ :
ক) মাটিডৰা হালবাই চহ কৰি লব।
খ) মাটিডৰাত ১৫ ছে. মি. ওখ আৰু ৬ x ২ মি. জোখৰ বীজতলী প্ৰস্তুত কৰি লব।
গ) প্ৰতিখন বীজতলীত ৬০ কি.গ্ৰা. গোবৰ বা পচন সাৰ প্ৰয়োগ কৰি সমভাৱে মিহলি কৰি লব।
বীজ সিঁচা :
·       x ২ মি. জোখৰ বীজতলীত ৮০০ বীজ সিঁচিব পাৰি ১৫ ছে. মি. ব্যৱধানত বীজ ৰোপণ কৰিব
·       বীজ সিঁচাৰ পাছত বীজতলী খেৰ বা নৰাৰে পাতলকৈ ঢাকি দিব
·       প্ৰয়োজন সাপেক্ষে বীজতলিত পুৱা-গধুলি পানী দিব

) কেছেৰু পুলি ৰোপন পদ্ধতি:

মাটি নিৰ্বাচন: ওখ, পানী জমা নোহোৱা সমান মাটি পুলি ৰোপনৰ বাবে উপযোগী
ৰোপণৰ সময়: বাৰিষাৰ অন্তত ভাদ, আহিন মাহ পুলি ৰোপনৰ বাবে উত্তম সময় বহাগ-জেঠ মাহত পুলি ৰোপণ কৰিলে মাটিডৰাৰ পানী জমা নোহোৱাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখিব
মাটি প্ৰস্তুতকৰণ:
·       কেছেৰু তলিডৰা দকৈ হাল বাই চহ কৰি লব
·       প্ৰস্তুত কৰা মাটিত ২ x ২ মি. দূৰত্বত ৩০ x ৩০ x ৩০ ছে. মি. জোখৰ গাঁত খান্দি প্ৰতিতো গাঁতত ইন্দোফিল এম ৪৫ আৰু ৩-৪ কি. গ্ৰা. পচন সাৰ প্ৰয়োগ কৰিব
·   পুলি ৰোপণ: যথাসম্ভব বৰষুণৰ বতৰতহে প্ৰতিতো গাঁতত ২৫-৩৫ ছে. মি. ওখ সৱল পুলি ৰোপণ কৰিব

গছৰ কলম দিয়া:
·                গছ ৰোপণৰ তিনি বছৰ পাছত প্ৰতিজোপা গছ ১.৭৫ মি. উচ্চতাত কলম দিব
·                মাঘ-ফাগুন মাহ কলম দিয়া উত্তম সময়
·                প্ৰতি ৩ বছৰৰ অন্তৰে অন্তৰে কলম দিয়াটো বাঞ্ছনীয়

কেছেৰু গছৰ পাত সংগ্ৰহ:
পুলি ৰোপণৰ পৰা ৩-৪ বছৰলৈকে এজোপা গছৰ পৰা তাকৰীয়াকৈ পাত সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি যদিও পঞ্চম বছৰৰ পৰাহে নিয়মীয়াকৈ বছৰত ২-৩ বাৰ পাত সংগ্ৰহ কৰিব পাৰি প্ৰণালীবদ্ধভাৱে ৰোপণ কৰা এজোপা গছৰ পৰা প্ৰত্যেক বাৰতে ৫/৬ কি. গ্ৰা. পাত কৰিব পাৰি

এৰী পলু পালনৰ উন্নত পদ্ধতি
এৰী পলু বছৰত ৫-৬ বাৰ পুহিব পৰা যায় যদিও এৰী পলুৰ যথেষ্ট ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা আছে, তথাপি উন্নত প্ৰযুক্তি জ্ঞান তথা প্ৰয়োজনীয় সা-সৰঞ্জামৰ অভাৱত পলু পালকসকলে আশানুৰূপ ফল লাভ কৰিবলৈ অসমৰ্থ হয়

পলু পালনৰ বাবে গৃহ: পলু পালনৰ বাবে ভালদৰে বতাহ চলাচল কৰিব পৰা আৰু চাৰিওফালে বাৰান্দাযুক্ত আচুতীয়া গৃহৰ প্ৰয়োজন
পলুৰ সঁচ নিৰ্বাচন: উচ্চ উৎপাদনক্ষম সঁচ যেনে-বৰদুৱাৰ আৰু তিতাবৰ জাত পালনৰ বাবে উপযুক্ত
পলু পালনৰ বাবে সময়: প্ৰয়োজনীয় পাতৰ ব্যৱস্থা থাকিলে এৰী পলু গোটেই বছৰ ধৰি পালন কৰিব পাৰি অৱশ্যে আগষ্ট-ছেপ্তেম্বৰঅক্টোবৰ মাহ পলু পালনৰ বাবে অতিকৈ উত্তম সময়
পলু পালনৰ গৃহ আৰু সঁজুলি পৰিশোধন: পলু পালনৰ গৃহ আৰু সঁজুলিসমূহ ৫% ব্লিচিং পাউদাৰৰ দ্ৰৱণেৰে পলু পালনৰ ৩ দিনৰ আগতে ভালদৰে ধুব লাগে পলু পালনৰ পিছত ততালিকে পলু পালন গৃহ আৰু সঁজুলিসমূহ একে ধৰণেৰে পৰিশোধন কৰিব লাগে
কণী উমনি দিয়া: ২৫-২৬ ডিগ্ৰী ছে. গ্ৰে. উষ্ণতা আৰু ৮০-৮৫ আাপেক্ষিক আর্দ্ৰতা এৰী পলুৰ কণী উমনি দিবৰ বাবে উপযুক্ত
পলুৰ খাদ্য যোগান:
·       কণী ফুটি ওলোৱা সদ্যজাত পলু বিলাক চৰাইৰ পাখি বা কোমল ব্ৰাচেৰে কুমলীয়া পাতত দিব লাগে
·       চালুকীয়া অৱস্থাত (১ম, ২য় আৰু ৩য় স্তৰ) প্ৰতিদিনে অন্তত ৩-৪ বাৰ আৰু শেহতীয়া অৱস্থাত (৪ৰ্থ আৰু ৫ম স্তৰ) পলুক ৫ বাৰকৈ পাত যোগান ধৰিব লাগে
·       এৰী পলুৱে মুঠ ৪ বাৰ মোট সলাই বা ছাল কাটে
·       বতৰ আৰু স্তৰ বিশেষে ২৪-২৮ ঘণ্টাৰ ভিতৰত পলুৰ মোট সলোৱা সম্পুৰ্ণ কৰে
·       ছাল কটা অৱস্থাত পলু পালন গৃহত ভালদৰে বায়ু চলাচল ব্যৱস্থা কৰি ডলাবোৰ পাৰ্য্যমানে শুকান কৰি ৰাখিব লাগে
পলুৰ খোলা বা লেটা বন্ধা আৰু সংগ্ৰহ:
·       পকা পলু সংগ্ৰহ কৰি বাঁহৰ চন্দকীত খোলা বান্ধিবলৈ দিলে ভাল লেটা পোৱা যায়
·       খোলা বন্ধাৰ সময়ত বায়ু চলাচলৰ সু-ব্যৱস্থা থাকিব লাগে


ৰেচম বিভাগে আগবঢ়োৱা সুবিধা সমূহ:
এৰী, মুগা আৰু পাট শিল্পৰ সম্প্রসাৰণ আৰু উন্নতিৰ বাবে আগবঢ়োৱা সুবিধা সমূহ:
·       পালকসকললৈ নিৰোগী এৰী, মুগা আৰু পাট পলুৰ সঁচ ৰেচম প্ৰদশকসকলৰ যোগেদি যোগান
·       পলু পালকসকলক পলুৰ খাদ্য-গছ সম্প্রসাৰণৰ বাবে কেন্দ্রীয় ৰেচম বর্ডৰ বিশেষ আৰ্থিক সাহাৰ্য্য প্ৰদান সফলভাৱে পলু পালন কৰিবলৈ বিভিন্ন স্থানত থকা ৰেচম প্ৰদশকসকলৰ দ্বাৰা দিহা পৰামশ দিয়াৰ ব্যৱস্থা
·       অনুসূচিত জাতি আৰু জনজাতিৰ শিতানত আৰ্থিকভাৱে দুৰ্বল পলু পালকসকলক সময়ে সময়ে চৰকাৰী ৰাজ সাহায্যত অনুদান প্ৰদান
·       পলু পালন আৰু সূতাকটাৰ প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা
·       আত্মসহায়ক গোট গঠনৰ জৰিয়তে স্ব-নিয়োজন
·       সুলভ মূল্যত আধুনিক বিদ্যুৎ চালিত এৰী আৰু মুগা সূতা কটা যন্ত্র যোগান



লেখক অৱসৰপ্রাপ্ত বিষয়া, ৰেচম বিভাগ, অসম